Του John Maddox Roberts. Εκδόσεις Intro Books. Τίτλος πρωτοτύπου: The Princess and the Pirates. 2005. Μετάφραση Νίκος Τσαπαρής.Είναι βέβαιο ότι ο Δέκιος Καικίλιος Μέτελλος ο Νεότερος δεν μπορεί να καθίσει στ΄αυγά του. Είτε στη Ρώμη βρίσκεται, είτε σε αποστολή τον στείλει η Σύγκλητος, θα βρει τρόπο να πέσει πάνω σ΄ ένα έγκλημα. Το οποίο θα εξιχνιάσει με τη βοήθεια του απείθαρχου δούλου του Ερμή και ενός επιτελείου περιστασιακών βοηθών, ανάμεσα στους οποίους εξέχουσα θέση κατέχει ο παλιός του φίλος Τίτος Άννιος Μίλωνας.
Στην προκειμένη περίπτωση η Ρώμη τον στέλνει εκόντα-άκοντα στην Πάφο για να καταδιώξει .....τους πειρατές, που μετά την εξολόθρευσή τους από τον Πομπήιο, άρχισαν πάλι να σηκώνουν κεφάλι. Και του δίνει για όπλα τέσσερα πλοία, έτοιμα από στιγμή σε στιγμή να βουλιάξουν και έναν καπετάνιο που δεν χάνει ευκαιρία να τον υποτιμήσει. Ω, ναι, ο Δέκιος είναι σίγουρος ότι η νίκη τα έχει τα φτερά για να πετάξει μακριά του. Απρόσμενα όμως, θα σταθεί στο πλευρό του μια πεισματάρα και δυναμική δεκαεξάχρονη πριγκίπισσα, η μετέπειτα βασίλισσα της Αιγύπτου Κλεοπάτρα. Του διαθέτει το πολυτελές πλοίο της για να ενισχύσει τον αδύναμο στόλο του και θέτει τον εαυτό της στις διαταγές του. Μαζί στρατολογούν και τον Αρίστωνα, ένα φοβερό τύπο, πρώην πειρατή που άλλαξε παράταξη.
Οι προετοιμασίες για την καταδίωξη βαίνουν καλώς, μέχρι που βρίσκεται δολοφονημένος ο Ρωμαίος τοποτηρητής του νησιού Σιλβάνος. Και με τί τρόπο!!!!! Πνιγμένος με λιβάνι, πανάκριβο προϊόν, το μονοπώλιο του οποίου έχει ο βασιλιάς της Αιγύπτου και μπαμπάς της Κλεοπάτρας Πτολεμαίος. Και ο Πτολεμαίος μισεί τη Ρώμη που του αφαίρεσε την Κύπρο και τον έβαλε να πληρώσει ένα υπέρογκο ποσό σαν εγγύηση. Αυτόματα η Κλεοπάτρα καθίσταται ύποπτη.
Ύποπτος είναι και ο Αύλος Γαβίνιος, εξόριστος στρατηγός που μετά τον θάνατο του Σιλβάνου αναλαμβάνει αυτοπροαιρέτως τα ηνία. Και δε συμπαθεί καθόλου τον Δέκιο.
Και σαν να μην έφθαναν αυτά, καταφθάνει και η Ιουλία.
Η κατάσταση χειροτερεύει. Κάθε είδους πειρασμοί παραμονεύουν συνέχεια. Από ύπουλους μαχαιροβγάλτες που του επιτίθενται τη νύχτα, μέχρι την ζωηρή κυρία Φλάβια, σύζυγο του πλούσιου ιππέα Σέργιου Νομπίλιου, που του επιτίθεται και τη νύχτα και τη μέρα...
Όμως ο Δέκιος σ΄αυτή την περιπέτεια έχει να αντιμετωπίσει έναν ακόμα πιο ύπουλο εχθρό: τον μεταφραστή του έργου κ. Νίκο Τσαπαρή. Και αυτόν δεν μπόρεσε να τον νικήσει.
Πράγματι, είναι η πρώτη φορά που ο Δέκιος αποχωρεί από τη σκηνή ηττημένος. Και πως να μην είναι, όταν ο αναγνώστης δεν μπορεί να απολαύσει τα κατορθώματά του, όταν αδυνατεί να παρακολουθήσει την σπιρτόζικη σκέψη του επειδή όλη η προσοχή του αναλώνεται στην προσπάθεια να κατανοήσει το κείμενο γλωσσικά; Όταν κάθε τρεις και λίγο εκνευρίζεται από τα κάθε είδους ατοπήματα που βλέπει μπροστά του;
Δεν έχω δει χειρότερη μετάφραση σε τέτοιου επιπέδου βιβλίο. Ακόμα και τα Άρλεκιν μπορούν να περηφανεύονται για καλύτερη γλώσσα. Αγνοώ τι σχολή τέλειωσε ο κύριος αυτός, αν υποτεθεί ότι πήγε σε κάποια.
Απαράδεκτος χειρισμός της γλώσσας, ανεύθυνο συνονθύλευμα λέξεων, πλήρης άγνοια γραμματικής, συντακτικού, ιστορικών και γεωγραφικών όρων. Το κείμενο βρίθει αγγλισμών και "κατά λέξιν" μετάφρασης. Καθαρευουσιάνικες λέξεις πεταμένες άστοχα όπου τύχει, διαφορετικοί γλωσσικοί τύποι για την ίδια λέξη, την ίδια πτώση. Είναι κρίμα που ο εκδότης δεν έκανε ένα τεστ πριν να του εμπιστευτεί τον Maddox.
Θα σταχυολογήσω μερικά μαργαριτάρια προς τέρψιν του αναγνώστη (: αφού δεν μπορεί να χαρεί κανείς το βιβλίο, ας διασκεδάσει με άλλο τρόπο μαζί του). Δεν είμαι συνεπής στην αναφορά των σελίδων για όλα αυτά, επειδή αρχικά σκοπός μου δεν ήταν η αποθησαύρισή τους.
Α. Γλώσσα.
Τα δόρυα σ. 169: (εννοεί τα δόρατα, και τα λέει έτσι προφανώς επειδή ο ενικός κάνει: το δόρυ).
Η σωρός (σ. 217, για το λείψανο). Φίλε μου, το πτώμα λέγεται σορός!
Η κώμη (για τα μαλλιά). Αυτό που γράψατε είναι το χωριό, τα μαλλιά λέγονται κόμη.
Κλητική της α΄ κλίσης πότε σε -α πότε σε -η.
Η φράση "μακράν καλύτερο" με έχει εξουθενώσει.
Το ίδιο και η "ένας αριθμός" (ένας αριθμός επισκεπτών, αντί για λίγοι/μερικοί/κάποιοι επισκέπτες).
Η γενική στη θέση της αιτιατικής είναι εξίσου εξοντωτική (π.χ. φήμες χειρότερες της αλήθειας, σ. 177).
Το ίδιο και η "μόλις λιγότερο" (σ. 180: μόλις λιγότερο εντυπωσιακή από..., σ. 408: μόλις κάτω από το γόνατο). Κάποιος πρέπει να του πει ότι στα ελληνικά λέμε "λίγο πιο" - αν δεν χρησιμοποιήσουμε διαφορετική έκφραση). Και το αποκορύφωμα: "μόλις πριν γίνεις περισσότερο Ρωμαίος". !!!!!!!!!!!!!!! Τι να πω....
Β. Ιστορικά ονόματα και όροι.
Πεντηκότηρα / ες σ. 382, 415: (το σωστό είναι πεντηκόντορος. Πρόκειται για φορτηγό πλοίο με πενήντα κωπηλάτες).
Οι Αιγύπτιοι με τα ...κίλτ (σ. 386) μου φάνηκαν αρκετά διασκεδαστικοί. Μέχρι τώρα πίστευα ότι αυτή ήταν η εθνική ενδυμασία των Σκωτσέζων.
Γερουσιαστής (εννοεί τον Συγκλητικό, χωρίς να σκεφτεί ότι η λέξη αυτή πιο πολύ θυμίζει τον Κέννεντυ, παρά ένα Ρωμαίο του 1ου π.Χ. αι. Έξυπνο θα ήταν να διάβαζε προηγούμενες μεταφράσεις της σειράς, ώστε να συμπορευτεί με την υπάρχουσα ορολογία).
Και τι να πω για τους ...έφιππους (;!). Έτσι επέλεξε να αποδώσει ο κ. Τσαπαρής την τάξη των ιππέων!
Και ακόμα:
Καπούα (αντί για Καπύη).
Σκέβολας (αντί για Σκαιόλας).
Πάρθιοι (αντί για Πάρθοι).
Τιγρανοκέρτ (αντί για Τιγρανόκερτα, που σημαίνει Τιγρανούπολις, η πόλη του βασιλιά Τιγράνη).
Εκείνο που με κατατρόπωσε όμως ήταν η.... τουρκική πόλη Αράν. Αγνοούσα ότι οι Τούρκοι είχαν καταλάβει την Μ. Ασία ήδη επί Πτολεμαίων, έστω και των τελευταίων....
Εδώ θα σταματήσω, δε θέλω να προκαλέσω άλλη αιματοχυσία.
Ο μεταφραστής ενός ιστορικού μυθιστορήματος οφείλει να έχει ελάχιστη σοβαρότητα και συνέπεια, τόση, ώστε να ανοίξει τουλάχιστον την Ιστορία του Ελληνικού Έθνους. Και η χρήση ενός λεξικού δεν έβλαψε ποτέ κανέναν.
30 σχόλια:
Δυστυχώς, η κατάσταση έχει ξεφύγει, πλέον. Και στις μεταφράσεις, και στην κριτική. Ευτυχώς, που υπάρχουν αναγνώστριες σαν εσάς, όχι μόνο για να απολαύσουμε το σχολιασμό σας, αλλά και για εξοικονομήσουμε χρήμα και χρόνο.
Τώρα όμως μπήκα σε πειρασμό, να αναζητήσω τα παρακάτω:
Αλαν Γουίστφαλ, Οσάμα Μπιν Λάντεν (Ιστορία και μύθος), μετάφραση Νίκος Τσαπαρής - Βίκυ Χατζοπούλου, Περίπλους, 2001
Dan Cohn-Sherbok, Dawoud El - Alami, Ισραήλ και Παλαιστίνιοι Οι δύο όψεις του προβλήματος, μετάφραση Ελίκη Βαρβάκη, Βασίλης Κούρης, Νίκος Τσαπαρής, Περίπλους, 2002
Devault, Christine, Gonick, Larry, Τα πάντα γύρω από το SEX σε κόμικ, μετάφραση Νίκος Τσαπαρής, Περίπλους, 2004
Μπιλ Κλίντον, Η ζωή μου, μετάφραση Νίκος Τσαπαρής, Φανταστικός Κόσμος, 2005
Farndon John, ΓΡΙΠΗ ΤΩΝ ΠΤΗΝΩΝ Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε, μετάφραση: Νίκος Τσαπαρής, Anubis, 2006
Πολυσυλλεκτικός ο νέος... Φαντάζομαι έχει πέσει systran με το τσουβάλι!
Ο πραγματικός, ωστόσο, «ένοχος» είναι πάντοτε ο εκδότης.
Δεν έχετε άδικο για την ευθύνη του εκδότη. Τα παλιότερα έργα του Maddox από τις εκδόσεις Περίπλους ήταν απόλαυση.
Ωστόσο εκείνος που πρέπει να ασχοληθεί με το κείμενο «να το παιδέψει» από κάθε άποψη (και να το ευχαριστηθεί ταυτοχρόνως) είναι ο μεταφραστής. Έχω φίλη μεταφράστρια και γνωρίζω ότι για κάθε μετάφρασή της αναλώνει πολύ χρόνο στις βιβλιοθήκες, θεωρώντας την υπεύθυνο έργο.
Όσο για τους τίτλους που αναφέρατε, θα κοιτάξω και εγώ στο βιβλιοπωλείο από περιέργεια τη μετάφραση. Μπορεί να είναι πιο προσεγμένες.
Δεν μπορώ να διανοηθώ πως κάποιος κάνει μετάφραση με systran. Αν πραγματικά συμβαίνει αυτό πρέπει να είναι μεγάλος ξεφτίλας.
Το συγκεκριμένο παράδειγμα μεταφραστή και σώματος δουλειάς δείχνει την τρέχουσα κατάσταση στη συγκεκριμένη αγορά:
Πολύ λίγοι είναι οι εξειδικευμένοι μεταφραστές λογοτεχνίας, και πολύ λίγοι οι μερακλήδες εκδότες που θα δώσουν στους πρώτους την απαιτούμενη χρονική άνεση και θα ανταμείψουν τον κόπο και το αποτέλεσμα. Ο συνηθισμένος κανόνας είναι το άρπα-κόλλα και οι πενιχρές αμοιβές.
Γι αυτό αναφέρθηκα στην ευθύνη του εκδότη. Αν δεν βγαίνει οικονομικά η άνεση χρόνου και η ικανοποιητική αμοιβή, η λύση θα έπρεπε να ήταν μικρότερος όγκος μεταφράσεων - εκδόσεων.
Δεν μπορώ να διανοηθώ πως κάποιος κάνει μετάφραση με systran. Αν πραγματικά συμβαίνει αυτό πρέπει να είναι μεγάλος ξεφτίλας.
Προφανώς, δεν βασίζεσαι αποκλειστικά στο systran, ή ο,τιδήποτε ανάλογο. Όμως είναι μια πολύ καλή αρχή, η «μαγιά» για να αρχίζει να «μεταφράζει» κανείς, σε μια αγορά όπου η υπερπληθώρα ζήτησης εργασίας έχει ως αποτέλεσμα την απασχόληση έναντι πινακίου φακής πτυχιούχων αγγλικής* φιλολογίας, proficiency, ή ακόμη και, απλώς κατά δήλωσή τους, αγγλομαθών. Εκεί ακριβώς έρχεται ο ρόλος του επιμελητή /εκδότη.
*αγγλικής, καθώς ευημερεί το φαινόμενο ακόμη και μη αγγλόφωνα κείμενα να μεταφράζονται στα ελληνικά από την αγγλική τους μετάφραση, και όχι το πρωτότυπο.
Σίγουρα οι μεταφραστές εξαρτώνται απόλυτα από τους εκδότες. Και το μεταφρασμένο κείμενο όμως εξαρτάται απόλυτα από τους μεταφραστές. Που έ-χουν ευθύνη διπλή: προς τον συγγραφέα και προς τους αναγνώστες. Και θα πρέπει να διαθέτουν την ελάχιστη αξιοπρέπεια (και …υστεροβουλία), ώστε η επώνυμη εργασία τους αν όχι να επαινεθεί, τουλάχιστο να μη λοιδορηθεί.
Στις ελληνικές μεταφράσεις έργων ΕΦ υπήρχε παλαιότερα η μόδα της "επίβλεψης". Το βιβλίο θα έγραφε στις πρώτες σελίδες: "Μετάφραση Ιωάννης Ιωάννου, Επίβλεψη Σπύρος Σπύρου".
Αυτό σήμαινε με απλά λόγια ότι ο Ι.Ι. ήξερε αγγλικά σε επίπεδο Lower, έκανε μία μετάφραση της κακιάς ώρας την οποία έπαιρνε κατόπιν ο Σ.Σ., έκοβε από δω, έραβε από κει και προσπαθούσε να φτιάξει ένα κείμενο που να διαβάζεται στοιχειωδώς.
Τις δεκαετίες του '70 και του '80 είχε γνωρίσει μεγάλες πιένες η "επίβλεψη". Τότε δεν υπήρχε σχεδόν ούτε μία καλή έκδοση βιβλίων ΕΦ - με την τιμητική ίσως εξαίρεση της πολύ καλής δουλειάς του ΕΞΑΝΤΑ. Έχω δει βιβλία κάποιων συγκεκριμένων εκδόσεων που δεν αναφέρουν καν μεταφραστή (!)
Από τη δική μας μεριά, πιστεύω ότι ως αναγνώστες-μερακλήδες θα πρέπει να στηλιτεύουμε συστηματικά τις κακές δουλειές και να επαινούμε τις καλές. Το Internet προσφέρει περίφημες δυνατότητες. Ούτως ή άλλως η αγορά του βιβλίου στην Ελλάδα είναι μικρή και τέτοια μηνύματα μπορούν να φτάσουν εύκολα στη ρίζα του κακού που είναι η τσέπη των εκδοτών.
Στις ελληνικές μεταφράσεις έργων ΕΦ υπήρχε παλαιότερα η μόδα της "επίβλεψης".
Ο ρόλος του επιμελητή σε έναν εκδοτικό οίκο είναι υπαρκτός και επιβεβλημένος. Ο μεταφραστής μπορεί να είναι προσωρινός ή one-night-stand :-P. Την ποιότητα των μεταφράσεων /σειρών, κ.ο.κ. του εκδοτικού οίκου την εγγυάται ο επιμελητής.
Μην το συγχέεις όμως με την πρακτική των σοβαρών εκδοτικών οίκων. Αναφέρομαι σε μία κατάσταση όπου ο "επιμελητής" δε διόρθωνε απλώς κάποιες λεπτομέρειες, ειδικούς όρους και λεπτές εκφράσεις - σχεδόν έγραφε το κείμενο εξ' αρχής.
πάλι γλύτωσα από το να αγοράσω ένα καλό βιβλίο (αν μη τι άλλο, αγαπημένου συγγραφέα) με κακή μετάφραση.Ευχαριστούμε για τις πληροφορίες, πραγματικά.
Χαίρομαι ιδιαίτερα για την εποικοδομητική κριτική σας την οποία και σαφώς θα λάβω σοβαρά υπόψη στις μελλοντικές μου μεταφραστικές προσπάθειες. Ωστόσο, οφείλω να τονίσω πως αφενός η δουλειά μου προκύπτει αυτούσια χωρίς την χρήση μεταφραστικών προγραμμάτων, αφετέρου πως για τους όρους για τους οποίους κατηγορούμαι για την λάθος 'απόδωση' τους, ευθύνη φέρει ο επιμελητής. Ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση αγνοώ αν επιμελήθηκε οτιδήποτε. Ευελπιστώ πάντως πως οι κατανοητές ένεκα της εποχής απαιτήσεις σας δεν απαιτούν όπως οι μεταφραστές είναι κάποιου είδους παντογνώστες που γνωρίζουν γεωγραφία και ιστορία ώστε η πιστή αναπαράσταση που φαίνεται πως αναμένεται από το μεταφρασμένο κείμενο να σας ικανοποιούν. Αν δε η σχολαστικότητα σας οδηγεί σε αντανακλαστικές φορμαλιστικές κρίσεις που απαιτούν όπως η αναγνωστική σας εμπειρία εξαρτάται από την απολυταρχία του γράμματος και την τυπική σχέση κειμένου - δέκτη, χαίρομαι που η δουλειά μου δεν απευθύνεται σε εσάς.
Για λόγους προσωπικής ευθιξίας ωστόσο, οφείλω επίσης να απαξιώσω ως αν μη τι άλλο υπερφίαλους τους χαρακτηρισμούς περί πολυσυλλεκτικότητας, δυστυχώς οι εργασιακές ευκαιρίες στον χώρο της μετάφρασης δεν είναι πάντα της απόλυτης αρεσκείας μας, όσο και αυτούς περί αμάθειας ως σίγουρα επηρμένους. Η κακεντρέχεια πάντως δεν έλειψε από αυτόν τον τόπο. Όπως και οι φωτεινοί παντογνώστες που καταδυναστεύουν οποιαδήποτε δημιουργική προσπάθεια.
Με επιφυλακτική εκτίμηση,
Νίκος Τσαπαρής
Ωστόσο, οφείλω να τονίσω πως αφενός η δουλειά μου προκύπτει αυτούσια χωρίς την χρήση μεταφραστικών προγραμμάτων
Κι όμως, οποιοσδήποτε επαγγελματίας μεταφραστής που σέβεται τη δουλειά του, έχει επενδύσει στο trados ή κάποια ανάλογη εφαρμογή.
για την λάθος 'απόδωση' τους,
απόδωση;!;!
ευθύνη φέρει ο επιμελητής. Ο οποίος στην προκειμένη περίπτωση αγνοώ αν επιμελήθηκε οτιδήποτε.
Σαφώς· έτσι ακριβώς τέθηκε το ζήτημα.
Ευελπιστώ πάντως πως οι κατανοητές ένεκα της εποχής απαιτήσεις σας δεν απαιτούν όπως οι μεταφραστές είναι [...] χαίρομαι που η δουλειά μου δεν απευθύνεται σε εσάς.
Θα αρκούσε να ξεκινήσει κανείς με τη σωστή χρήση της νέας ελληνικής.
Για λόγους προσωπικής ευθιξίας ωστόσο, οφείλω επίσης να απαξιώσω ως αν μη τι άλλο υπερφίαλους τους χαρακτηρισμούς περί πολυσυλλεκτικότητας, δυστυχώς οι εργασιακές ευκαιρίες στον χώρο της μετάφρασης δεν είναι πάντα της απόλυτης αρεσκείας μας, όσο και αυτούς περί αμάθειας ως σίγουρα επηρμένους. Η κακεντρέχεια πάντως δεν έλειψε από αυτόν τον τόπο. Όπως και οι φωτεινοί παντογνώστες που καταδυναστεύουν οποιαδήποτε δημιουργική προσπάθεια.
Ω, ναι, προσωπικώς είχα επιφυλάξεις, κι έδινα δίκιο στο μεταφραστή που κυνηγά τη δουλειά για ένα κομμάτι ψωμί. Πλέον, οφείλω να υποκλιθώ στην ψευτολόγια καθαρευουσιάνικη παπαρολογία που προφανώς τόσο καταπιέζεται στο καθημερινό μεροκάματο του τρόμου.
Η υπεροπτική σας ειρωνεία είναι ένα από τα σχήματα που απεχθάνομαι και για αυτό επιφυλάσσομαι να σας απαντήσω εωσότου αποκτήσετε τον στοιχειώδη σεβασμό στον συνομιλητή σας.
Και ναι κύριε νεοέλληνα λάτρη της νεοελληνικής, απόδωση. Το ρήμα ρίζας είναι το δίδωμι.
Και ναι κύριε νεοέλληνα λάτρη της νεοελληνικής, απόδωση. Το ρήμα ρίζας είναι το δίδωμι.
so f***ing what?
Υπόκλιση!!!
Ελπίζω να διαβάζουν το παρόν όλοι οι δυνητικοί εργοδότες σας, και να μην ξαναβρείτε δουλειά στο χώρο.
Ολοκληρώσατε γλαφυρότατα την αυτοπαρουσίασή σας.
Λυπάμαι φίλτατε, αλλά μόλις κατάλαβα πως ο σκοπός σας εδώ μέσα είναι να τρομοκρατήσετε.
Λυπάμαι φίλτατε, αλλά μόλις κατάλαβα πως ο σκοπός σας εδώ μέσα είναι να τρομοκρατήσετε.
Ω, ναι. Δεν το καταλάβατε; είμαι ανταγωνιστής σας, και προσπαθώ να σας πάρω την μπουκιά από το στόμα.
Νομίζω κάθε νοήμων επισκέπτης μπορεί να βγάλει πλέον τα συμπεράσματά του.
Η προηγούμενη ευχή μου σαφώς προερχόταν από την πλευρά του ταλαίπωρου αναγνώστη, του ταλαίπωρου γονέα, του απροστάτευτου στην αγραμματοσύνη παιδιού. Κύριε, είστε επικίνδυνος!
Τέλος.-
Ζητώ συγγνώμη από την οικοδέσποινα για την κατάχρηση της φιλοξενίας.
Αν κάποιος είναι επικίνδυνος, αυτός είστε εσείς. Και αυτό είναι επίσης φανερό σε κάθε νοήμωνα αναγνώστη.
Προσωπικά ευχαριστώ την οικοδέσποινα γιατί χάρη σε αυτή μαθαίνουμε πως υπάρχουν και άνθρωποι όπως εσείς ανάμεσα μας.
Αγαπητέ κύριε μεταφραστή - συνάδελφε,
Σας μιλώ τώρα ως συνάδελφος μεταφράστρια. Είστε φάουλ σε όλα. Και στις ανορθογραφίες σας (νοήμωνα, απόδωση κλπ.) και σε όλα τα επιχειρήματά σας.
Ναι, ο μεταφραστής οφείλει, αν δεν ξέρει γεωγραφία, ιστορία, χημεία, οικονομικά, φυσική, μαθηματικά, ΝΑ ΨΑΧΝΕΙ ΤΑ ΠΑΝΤΑ! Αλλιώς, ας κάνει κάποια άλλη δουλειά. Η δουλειά του μεταφραστή απαιτεί σχολαστική έρευνα. Οι αναγνώστες μας βασίζονται σ' εμάς για να αποδώσουμε χωρίς λάθη το κείμενο του ξένου συγγραφέα. Δεν μας χρωστάνε τίποτα να εκνευρίζονται και να πετάνε στα σκουπίδια το βιβλίο, για το οποίο πλήρωσαν τα ωραία τους ευρώ.
Μια και το θέμα ξαναηρθε στην επικαιρότητα με την κριτική του Στάθη Σταυρόπουλου (Ελευθ. 21.11) δείτε κι εδώ μερικές σκέψεις:
http://www.sarantakos.com/language/spqr9.html
Σαν αναγνώστρια και σαν μεταφράστρια δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω με την Αλεξάνδρα, και να επικροτήσω την εκτεταμένη κριτική του Νίκου Σαραντάκου.
Ναι, ο μεταφραστής οφείλει να γίνει παντογνώστης, αγαπητέ μου! Εγώ έχω φάει ώρες σε βιβλιοθήκες, έχω αναζητήσει πηγές εκεί που δεν φανταζόταν κανείς ότι υπάρχουν, έχω βρει τη σωστή προφορά ξένων λέξεων από γλώσσες που δεν κατείχα, έχω αναζητήσει γνώστες όταν η γνώση δεν βρισκόταν ούτε στα βιβλία ούτε στο ίντερνετ!
ΑΥΤΟ ΑΚΡΙΒΩΣ οφείλει να κάνει ο μεταφραστής - προσοχή, όχι ο "καλός" μεταφραστής, ο μεταφραστής. Να ΨΑΧΝΕΙ, να ΜΑΘΑΙΝΕΙ.
Ειδ' άλλως, όπως λέει και η Αλεξάνδρα, ας κάνει κάποια άλλη δουλειά.
Και φυσικά, ΚΑΘΕ επαγγελματίας, κάθε σεμνός και σοβαρός άνθρωπος, όταν του επισημαίνουν τα σφάλματά του λέει "ευχαριστώ" και προσπαθεί να γίνει καλύτερος. Η αντίδραση σας και μόνο, κύριε Τσαπαρή, δείχνει το επίπεδό σας.
Και τέλος, ας μην μειώνουμε την ευθύνη του εκδότη. Πώς επέλεξε αυτόν τον μεταφραστή; Με ποια διαδικασία, με ποια κριτήρια; Πώς φρόντισε για την επιμέλεια; Πόσο μέτρησε τους αναγνώστες του;
Απαράδεκτος και ο ένας και ο άλλος.
Εκπληκτικά τα σχόλια του κατ' ευφημισμόν μεταφραστή: πέρα από το θράσος και την αγραμματοσύνη,* αποδεικνύουν ότι ο άνθρωπος αυτός είναι ανίκανος να γράψει φυσιολογικά ελληνικά ακόμα και όταν προσπαθεί να γράψει κάτι δικό του.
* Απολαυστικό π.χ. το ότι, αντί να πάει να κρυφτεί, επιμένει ότι ορθώς έγραψε απόδΩση (Χριστός κι απόστολος!) επειδή, λέει, το ρήμα είναι "δίδωμι"... Θα πρέπει να υποθέσουμε πως θα θεωρεί και θα γράφει επίσης ότι η επίδωσή του είναι αξιοζήλευτη, άρα και ότι καλώς του εδώθη η ευκαιρία να συντελέσει σε αυτήν την έκδωση, αφού στη χώρα μας υπάρχει σχετική παράδωση (εκτός και αν αυτό είναι αβάσιμη διάδωση). Και, αλήθεια, πληρώθηκε εφ' άπαξ ή με δώσεις;
Πέρασε πολύς καιρός από τότε που σχολίασα το επίμαχο βιβλίο. Στο διάστημα αυτό αρκετοί φίλοι μου (λάτρεις του Maddox επίσης) έτυχε να μου αναφέρουν τη λύπη τους για την κατάντια μιας τόσο αγαπημένης σειράς.
Πιστεύω ότι η πέτρα του σκανδάλου, ο κ. Τσαπαρής, θα πρέπει να δεχθεί την κριτική που του γίνεται από απλούς αναγνώστες και ειδικούς μεταφραστές, θεωρώντας την εποικοδομητική. Το γεγονός ότι τόσοι ετερόκλητοι άνθρωποι συμφωνούν σε ένα κοινό τόπο (την απαράδεκτη εργασία του) θα πρέπει να τον προβληματίσει. Δεν μπορεί να το κάνουν όλοι αυτοί από κακεντρέχεια! Η αναλυτική παρουσίαση του κ. Σαραντάκου που παραπέμπει και στα γραφόμενα του κ. Σταυρόπουλου, θα πρέπει να του χρησιμεύσει σαν εγχειρίδιο.
Αλήθεια είναι βέβαια ότι από τα γραφόμενα όλων μας δεν λείπει η ειρωνεία. Αυτό είναι όμως άμεσο επακόλουθο της απογοήτευσης που διαδέχτηκε την αρχική αδημονία μας για το νέο βιβλίο της σειρας και της ταλαιπωρίας που είχαμε υποστεί κατά την ανάγνωση.
Αρκετά επίσης γράφτηκαν για τον παραλληλισμό της μετάφρασης με το πρωτότυπο και τη σύγκριση των δύο κειμένων. Αυτά είναι σωστά, αλλά ανήκουν στην σφαίρα της "επιστημονικής" ανάγνωσης ενός κειμένου. Εγώ ένα μυθιστόρημα του είδους αυτού το βλέπω από τη σκοπιά του απλού αναγνώστη, που μετά από μια εξαντλητική μέρα θέλει να ξαπλώσει στον καναπέ του και να απολαύσει ένα καλό βιβλίο, χωρίς το άγχος της ...συγκριτικής γλωσσολογίας. Και βέβαια ο αναγνώστης δεν είναι υποχρεωμένος να γνωρίζει τη γλώσσα του πρωτοτύπου ώστε να κάνει την παραβολή. Στο σημείο αυτό επανερχόμαστε στην δεοντολογία του μεταφραστή που έχει αναλάβει να του μεταδώσει το ύφος του συγγραφέα, το κλίμα της εποχής, την αύρα του κειμένου. Και στην τεράστια ευθύνη του επιμελητή που κάνει ή δεν κάνει τη δουλειά του. Και στην οξυδέρκεια του εκδότη που επιλέγει τους συνεργάτες του. Αλλά αυτή η ιστορία έχει ξαναειπωθεί....
Σαν μεταφράστρια που μόλις ξεκινάει σε αυτό το χώρο, θα ήθελα να υπενθυμίσω στον κ. Τσαπαρή και την λέξη "επαγγελματισμός". Το πρώτο πράγμα που έμαθα και που εφαρμόζω πριν αναλάβω μια μετάφραση είναι να βεβαιωθώ οτι το συγκεκριμένο κείμενο είναι "στα μέτρα μου", οτι μπορώ δηλαδή να το μεταφράσω αξιοπρεπώς. Εαν λοιπόν θεωρείτε οτι το να ερευνά κανείς το θέμα, την εποχή και το μέρος όπου λαμβάνει χώρα η ιστορία που μεταφράζει είναι προαιρετικό, τότε μπορείτε να πείτε ένα ευγενικό "ΟΧΙ" και να αφήσετε την μετάφραση σε κάποιον από τις εκατοντάδες Ελλήνων μεταφραστών εκεί έξω που "καίγονται" να μεταφράσουν το πρώτο τους βιβλίο. Και θα συμφωνήσω με την Αόρατη Μελάνη: ΑΥΤΟ ΑΚΡΙΒΩΣ οφείλει να κάνει ο μεταφραστής - Να ΨΑΧΝΕΙ, να ΜΑΘΑΙΝΕΙ. Αυτή είναι και η ομορφιά και η μοναδικότητα του επαγγέλματός μας.
Πάει καιρός που δημοσιεύτηκε αυτό το post, αλλά δυστυχώς τώρα το είδα και μάλιστα κατά τη γνωστή διαδικτυακή τύχη, που πέφτεις πάνω σε κάτι που σε αφορά.
Τη σειρά αυτή εγκαινιάσαμε και κυκλοφορήσαμε στις εκδόσεις "Περίπλους". Από το εν λόγω βιβλίο της συνέχισε να εκδίδεται από τις εκδόσεις Intro Books, της Imako του κ. Πέτρου Κωστόπουλου για λόγους που δεν είναι της παρούσης.
Ευχαριστώ την οικοδέσποινα του blog κ. Κωνσταντίνα Καλλιντζή, που είχε την καλωσύνη να χαρακτηρίσει τα βιβλία της σειράς που εκδόθηκαν από τον Περίπλου ως "απόλαυση". Δεν φαντάζεσθε πόσο μεγάλη απόλαυση είναι για έναν εκδότη να ακούει να χαρακτηρίζουν ένα βιβλίο του έτσι!
Από τις εκδόσεις Περίπλους ξεκίνησε μια άλλη παρόμοια σειρά. Πρόκειται πάλι για αστυνομικά ιστορικά μυθιστορήμτα. Το πρώτο έχει τον τίτλο 'Φόνος στο Ρωμαικό Λοντίνιουμ". Περισσότερα για αυτό μπορείτε να δείτε εδώ: http://periplous.gr/ekdoseis-periplous/536
Σχετικά με τις τοποθετήσεις για το θέμα της μετάφρασης οι απόψεις μου είναι οι εξής:
1. Την όλη ευθύνη φέρει ο εκδότης του βιβλίου.
2. Ευθύνη ασφαλώς φέρει και ο μεταφραστής, ο οποίος ό,τι δεν ξέρει πρέπει να το ψάχνει. Όμως την απόφαση της δημοσίευσης δεν την έχει αυτός.
3. Ο εκδότης δεν μπορεί να δίνει κείμενα στη δημοσιότητα αν δεν περάσουν από επιμελητή. Βέβαια πολλές φορές οι επιμελητές είναι χειρότεροι από τους εκδότες και ασφαλώς ο εκδότης δεν μπορεί να έχει έναν δεύτερο επιμελητή να ελέγχει τον πρώτο, έναν τρίτο για να ελέγχει τον δεύτερο κοκ. Πρέπει όμως να είναι σε θέση να επιλέγει τον σωστό επιμελητή. Και, κυρίως, να διαπιστώνει πότε η μετάφραση πάσχει.
4. Ο μεταφραστής είναι υποχρεωμένος να παραδίδει κείμενο έτοιμο για το τυπογραφείο. Όχι μια πρόχειρη μετάφραση επαφιέμενος στις φροντίδες του επιμελητή. Αντιθέτως πρέπει να συνεργάζεται με τον επιμελητή και να έχει και αντιρρήσεις στις παρεμβάσεις του, διαφορετικά δεν έχει δουλέψει το κείμενο εξαντλητικά.
5. Πολλές φορές εκτός από τον επιμελητή διαβάζει το κείμενο και ένας επιστήμονας, στην περίπτωσή μας ένας ιστορικός που να ξέρει από Αρχαία Ρώμη.
6. Όσοι και να δουν το κείμενο, στο τέλος όλο και κάτι θα ξεφύγει. Σημασία έχει όμως τα λάθη να μην προέρχονται από αδιαφορία και ολιγωρία, επειδή αυτό αποτελεί προσβολή του αναγνώστη.
Όλα αυτά αποτελούν ίσως χαρακτηριστικά ενός ιδανικού επαγγελματικού χώρου. Που δεν υπάρχει ιδίως στη χώρα μας. Οπότε το μόνο που μένει είναι να προσπαθούμε. Να προσπαθούμε όμως όλοι το καλύτερο στο μέτρο των αρμοδιοτήτων μας.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΒΙΤΣΟΣ- ΕΚΔΟΤΗΣ- ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ
Πάει καιρός που δημοσιεύτηκε αυτό το post, αλλά δυστυχώς τώρα το είδα και μάλιστα κατά τη γνωστή διαδικτυακή τύχη, που πέφτεις πάνω σε κάτι που σε αφορά.
Τη σειρά αυτή εγκαινιάσαμε και κυκλοφορήσαμε στις εκδόσεις "Περίπλους". Από το εν λόγω βιβλίο της συνέχισε να εκδίδεται από τις εκδόσεις Intro Books, της Imako του κ. Πέτρου Κωστόπουλου για λόγους που δεν είναι της παρούσης.
Ευχαριστώ την οικοδέσποινα του blog κ. Κωνσταντίνα Καλλιντζή, που είχε την καλωσύνη να χαρακτηρίσει τα βιβλία της σειράς που εκδόθηκαν από τον Περίπλου ως "απόλαυση". Δεν φαντάζεσθε πόσο μεγάλη απόλαυση είναι για έναν εκδότη να ακούει να χαρακτηρίζουν ένα βιβλίο του έτσι!
Από τις εκδόσεις Περίπλους ξεκίνησε μια άλλη παρόμοια σειρά. Πρόκειται πάλι για αστυνομικά ιστορικά μυθιστορήμτα. Το πρώτο έχει τον τίτλο 'Φόνος στο Ρωμαικό Λοντίνιουμ". Περισσότερα για αυτό μπορείτε να δείτε εδώ: http://periplous.gr/ekdoseis-periplous/536
Σχετικά με τις τοποθετήσεις για το θέμα της μετάφρασης οι απόψεις μου είναι οι εξής:
1. Την όλη ευθύνη φέρει ο εκδότης του βιβλίου.
2. Ευθύνη ασφαλώς φέρει και ο μεταφραστής, ο οποίος ό,τι δεν ξέρει πρέπει να το ψάχνει. Όμως την απόφαση της δημοσίευσης δεν την έχει αυτός.
3. Ο εκδότης δεν μπορεί να δίνει κείμενα στη δημοσιότητα αν δεν περάσουν από επιμελητή. Βέβαια πολλές φορές οι επιμελητές είναι χειρότεροι από τους εκδότες και ασφαλώς ο εκδότης δεν μπορεί να έχει έναν δεύτερο επιμελητή να ελέγχει τον πρώτο, έναν τρίτο για να ελέγχει τον δεύτερο κοκ. Πρέπει όμως να είναι σε θέση να επιλέγει τον σωστό επιμελητή. Και, κυρίως, να διαπιστώνει πότε η μετάφραση πάσχει.
4. Ο μεταφραστής είναι υποχρεωμένος να παραδίδει κείμενο έτοιμο για το τυπογραφείο. Όχι μια πρόχειρη μετάφραση επαφιέμενος στις φροντίδες του επιμελητή. Αντιθέτως πρέπει να συνεργάζεται με τον επιμελητή και να έχει και αντιρρήσεις στις παρεμβάσεις του, διαφορετικά δεν έχει δουλέψει το κείμενο εξαντλητικά.
5. Πολλές φορές εκτός από τον επιμελητή διαβάζει το κείμενο και ένας επιστήμονας, στην περίπτωσή μας ένας ιστορικός που να ξέρει από Αρχαία Ρώμη.
6. Όσοι και να δουν το κείμενο, στο τέλος όλο και κάτι θα ξεφύγει. Σημασία έχει όμως τα λάθη να μην προέρχονται από αδιαφορία και ολιγωρία, επειδή αυτό αποτελεί προσβολή του αναγνώστη.
Όλα αυτά αποτελούν ίσως χαρακτηριστικά ενός ιδανικού επαγγελματικού χώρου. Που δεν υπάρχει ιδίως στη χώρα μας. Οπότε το μόνο που μένει είναι να προσπαθούμε. Να προσπαθούμε όμως όλοι το καλύτερο στο μέτρο των αρμοδιοτήτων μας.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΒΙΤΣΟΣ- ΕΚΔΟΤΗΣ- ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ
Πάει καιρός που δημοσιεύτηκε αυτό το post, αλλά δυστυχώς τώρα το είδα και μάλιστα κατά τη γνωστή διαδικτυακή τύχη, που πέφτεις πάνω σε κάτι που σε αφορά.
Τη σειρά αυτή εγκαινιάσαμε και κυκλοφορήσαμε στις εκδόσεις "Περίπλους". Από το εν λόγω βιβλίο της συνέχισε να εκδίδεται από τις εκδόσεις Intro Books, της Imako του κ. Πέτρου Κωστόπουλου για λόγους που δεν είναι της παρούσης.
Ευχαριστώ την οικοδέσποινα του blog κ. Κωνσταντίνα Καλλιντζή, που είχε την καλωσύνη να χαρακτηρίσει τα βιβλία της σειράς που εκδόθηκαν από τον Περίπλου ως "απόλαυση". Δεν φαντάζεσθε πόσο μεγάλη απόλαυση είναι για έναν εκδότη να ακούει να χαρακτηρίζουν ένα βιβλίο του έτσι!
Από τις εκδόσεις Περίπλους ξεκίνησε μια άλλη παρόμοια σειρά. Πρόκειται πάλι για αστυνομικά ιστορικά μυθιστορήμτα. Το πρώτο έχει τον τίτλο 'Φόνος στο Ρωμαικό Λοντίνιουμ". Περισσότερα για αυτό μπορείτε να δείτε εδώ: http://periplous.gr/ekdoseis-periplous/536
Σχετικά με τις τοποθετήσεις για το θέμα της μετάφρασης οι απόψεις μου είναι οι εξής:
1. Την όλη ευθύνη φέρει ο εκδότης του βιβλίου.
2. Ευθύνη ασφαλώς φέρει και ο μεταφραστής, ο οποίος ό,τι δεν ξέρει πρέπει να το ψάχνει. Όμως την απόφαση της δημοσίευσης δεν την έχει αυτός.
3. Ο εκδότης δεν μπορεί να δίνει κείμενα στη δημοσιότητα αν δεν περάσουν από επιμελητή. Βέβαια πολλές φορές οι επιμελητές είναι χειρότεροι από τους εκδότες και ασφαλώς ο εκδότης δεν μπορεί να έχει έναν δεύτερο επιμελητή να ελέγχει τον πρώτο, έναν τρίτο για να ελέγχει τον δεύτερο κοκ. Πρέπει όμως να είναι σε θέση να επιλέγει τον σωστό επιμελητή. Και, κυρίως, να διαπιστώνει πότε η μετάφραση πάσχει.
4. Ο μεταφραστής είναι υποχρεωμένος να παραδίδει κείμενο έτοιμο για το τυπογραφείο. Όχι μια πρόχειρη μετάφραση επαφιέμενος στις φροντίδες του επιμελητή. Αντιθέτως πρέπει να συνεργάζεται με τον επιμελητή και να έχει και αντιρρήσεις στις παρεμβάσεις του, διαφορετικά δεν έχει δουλέψει το κείμενο εξαντλητικά.
5. Πολλές φορές εκτός από τον επιμελητή διαβάζει το κείμενο και ένας επιστήμονας, στην περίπτωσή μας ένας ιστορικός που να ξέρει από Αρχαία Ρώμη.
6. Όσοι και να δουν το κείμενο, στο τέλος όλο και κάτι θα ξεφύγει. Σημασία έχει όμως τα λάθη να μην προέρχονται από αδιαφορία και ολιγωρία, επειδή αυτό αποτελεί προσβολή του αναγνώστη.
Όλα αυτά αποτελούν ίσως χαρακτηριστικά ενός ιδανικού επαγγελματικού χώρου. Που δεν υπάρχει ιδίως στη χώρα μας. Οπότε το μόνο που μένει είναι να προσπαθούμε. Να προσπαθούμε όμως όλοι το καλύτερο στο μέτρο των αρμοδιοτήτων μας.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΒΙΤΣΟΣ- ΕΚΔΟΤΗΣ- ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ
Ευχαριστώ τον κ. Βίτσο για την τοποθέτησή του στο επίμαχο θέμα. Η χωρίς εμπάθεια άποψη ενός ειδικού, που έχει χαρίσει τόσο προσεγμένες εκδόσεις στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, ας αποτελέσει ένα ακόμα στοιχείο στους διαδόχους της σειράς για την τελειοποίσή της.
Τον ευχαριστώ επίσης προσωπικά για την υπόδειξη της νέας σειράς την οποία αγνοούσα, και θα σπεύσω να προμηθευτώ.
Δυστυχώς, λόγοι χρονικού περιορισμού δεν μου επιτρέπουν πλέον να σχολιάζω τα αστυνομικά μυθιστορήματα που διαβάζω τις ώρες της σχόλης μου. Κρατάω όμως γιαυτά νοερές σημειώσεις, ελπίζοντας να το κατορθώσω κάποτε!
ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΠΟΛΥ ΑΝ ΚΑΠΟΙΟΣ ΞΕΡΕΙ ΠΟΥ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΒΡΩ ΑΥΤΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΑΣ ΒΟΗΘΗΣΕΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΜΟΥ ΛΕΙΠΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΛΟΓΗ ΑΥΤΗ
Δημοσίευση σχολίου