Η Θύελλα

Του Juan Manuel de Prada. Μετάφραση Έφη Γιαννοπούλου. Εκδόσεις Καστανιώτη 2001.

Πολύ σπάνια εγκαταλείπω ένα βιβλίο. Από τη στιγμή που το ξεκίνησα, θεωρώ ζήτημα τιμής (πασπαλισμένης με αρκετή δόση μαζοχισμού) την ολοκλήρωση της ανάγνωσής του.

Αυτό το άφησα στη σελίδα 25. Στάθηκε αδύνατο να πάω παρακάτω. Οι μακροσκελείς περιγραφές, η αφόρητη μελαγχολία που διαχέεται, κατά τον συγγραφέα, στην χειμωνιάτικη Βενετία με απώθησαν.

Και εγώ όταν ήμουν στην ηλικία του πρωταγωνιστή, χειμώνα πήγα στη Βενετία και για παρόμοιους λόγους (πανεπιστημιακή εκδρομή του Τμήματος Αρχαιολογίας και Τέχνης). Τις περισσότερες μέρες έβρεχε. Δεν είχα νιώσει τότε την παραμικρή μελαγχολία και δεν θέλησα να με καταλάβει αναδρομικά.

Το είδος των επιστημονικών-αστυνομικών μυθιστορημάτων, που ευτυχώς ανθεί στις μέρες μας, ενέχει πάντα τον κίνδυνο εκτροχιασμού προς την πλευρά της εκάστοτε επιστήμης. Ο συγγραφέας πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός, σεβόμενος τη δεύτερη ιδιότητα του πονήματός του. Δεν γράφει επιστημονικό έργο, ούτε καν εκλαϊκευτικό επιστημονικό έργο. Εκείνος ο αναγνώστης που επιλέγει να ξεκουραστεί (πολλές φορές να ξεκουραστεί από το διάβασμα!!!!!) διαβάζοντας ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα, δεν επιθυμεί να τον ζαλίζουν με πάρα πολλή επιστήμη. Θέλει να χαλαρώσει.

Χαλάρωση και ευχαρίστηση από τη Θύελλα δεν αποκόμισα. Ίσως και να αδικώ το βιβλίο εγκαταλείποντάς το τόσο νωρίς. Στο κάτω-κάτω διαβάστηκε από όλη την Ευρώπη.

Λυπάμαι, δεν μπόρεσα.

Κρίμα, κυρίως επειδή η "Θύελλα" του Τζοτρζόνε ήταν ο αγαπημένος μου πίνακας στο μάθημα της Ιστορίας της Τέχνης. Σχολιασμένη στο πανεπιστημιακό εγχειρίδιο από την απαράμιλλη πέννα του καθηγητή Χρύσανθου Χρήστου είχε προσλάβει για μένα μυθικές διαστάσεις.

Α, και κάτι ακόμα, επί του μύθου: ο πρωταγωνιστής πηγαίνει στη Βενετία για να μελετήσει τον πολυσυζητημένο αυτόν πίνακα για τον οποίο έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή αφιερώνοντας γι΄αυτήν πέντε χρόνια. Μα καλά, αφού την τελείωσε θυμήθηκε να πάει να τον δει; Απ΄όσο μπορώ να ξέρω, κατά κανόνα επισκέπτεσαι το αντικείμενο το πόθου σου κατά τη διάρκεια της ενασχόλησής σου με αυτό και όχι μετά για να διαπιστώσεις αν έγραψες καλά το μάθημά σου.

Ήλιος του Αυγούστου

Του Andrea Camilleri. Μετάφραση Φωτεινή Ζερβού. Εκδόσεις Πατάκη 2007.

Γνωρίζετε τον Επιθεωρητή Σάλβο Μονταλμπάνο; Αν ναι, δεν έχετε λόγο να διαβάσετε την επόμενη παράγραφο. Αν όχι, συνεχίστε.

Ο Σάλβο Μονταλμπάνο είναι Επιθεωρητής στο Αστυνομικό Τμήμα της Βιγκάτα, που διοικητικά υπάγεται στη Μοντελούζα. Στη Σικελία. Αυτή τη στιγμή είναι 55 χρονών. Μένει σε ένα παραθαλάσσιο σπίτι που βρίσκεται στη Μαρινέλλα, στις παρυφές της Βιγκάτα. Έτσι, το καθημερινό μπάνιο εντάσσεται στη ρουτίνα του. Ζει μόνος του. Ωστόσο είναι αρραβωνιασμένος. Η Λίβια, δημοσιογράφος που ζει στη .... Ρώμη, είναι αυτή που κατέχει τον επίζηλο τίτλο της αιώνιας αρραβωνιαστικιάς. Ο καλύτερος φίλος του Μονταλμπάνο είναι ο συνάδελφός του Μιμί Αουτζέλλο, υφιστάμενός του στο Τμήμα. Συνδέονται μάλιστα και με σχέση κουμπαριάς. Η αγάπη που του έχει δεν τον εμποδίζει να τον ζηλεύει παθολογικά, τόσο για τις επιδόσεις του στη δουλειά, όσο και για την τρυφερή σχέση του με τη Λίβια. Ο Μονταλμπάνο είναι πολύ καλοφαγάς. Τρώει πολύ και εκλεκτικά. Προτίμησή του τα κάθε είδους θαλασσινά και ψάρια. Το αγαπημένο του στέκι είναι η ταβέρνα του Καλότζερο (ή του Έντσο), όπου γευματίζει τα μεσημέρια με ό,τι καλύτερο. Το σπίτι του το φροντίζει η Αντελίνα, που δεν παραλείπει να του γεμίζει το ψυγείο με λιχουδιές. Το παράξενο είναι ότι αυτή η Αντελίνα, που του έχει τρομερή αδυναμία, είναι μητέρα δύο κακοποιών που μπαινοβγαίνουν στις φυλακές. Κάποιες φορές μάλιστα τους έχει συλλάβει ο ίδιος ο Μονταλμπάνο. Το γεγονός δέν έχει πτοήσει κανέναν τους, και έτσι ο Μονταλμπάνο έγινε νονός στο παιδί του ενός από τους δύο.

Αρκετά.

Στο εν λόγω μυθιστόρημα καλείται να εξιχνιάσει ένα φόνο που συνέβη προ εξαετίας. Το πτώμα μιας δεκαεξάχρονης κοπέλας βρέθηκε μουμιοποιημένο μέσα σε ένα μπαούλο, στον αυθαίρετο πρώτο όροφο παραθαλάσσιας κατοικίας που είχε θαφτεί στην άμμο για να μη φαίνεται, μέχρι να γίνει νομιμοποίηση των αυθαιρέτων...

Το κακό είναι ότι το σπίτι αυτό το είχε νοικιάσει ο Μονταλμπάνο για να μείνει μια οικογένεια φίλων της Λίβια. Το πτώμα μάλιστα το ανακάλυψε ο ίδιος τυχαία. Και λέω το κακό, γιατί η όλη ιστορία έγινε αφορμή για να διαταραχτούν για άλλη μια φορά οι σχέσεις του με τη Λίβια. Έτσι θα κάνει ο ένας στον άλλον εκδικητικές απιστιούλες ....ξενοκοιτάζοντας.

Στην υπόθεση εμπλέκονται τοπικοί μεγαλοσχήμονες παράγοντες, ανέγγιχτοι από το νόμο, η Μαφία, ο ιδιοκτήτης του σπιτιού που έχει πεθάνει, ο ιδιόρρυθμος προγονός του που έχει σκοτωθεί, ο αρχιτέκτονας που το έχτισε, ο εργολάβος που παρακολουθούσε τις εργασίες, ο μεσίτης που το νοίκιασε, και η πανέμορφη Αντριάνα, δίδυμη αδελφή της θανούσης, νυν φοιτήτρια.

Ο Μονταλμπάνο με τον βοηθό του Φάτσιο και την συνεργασία της Αντριάνας που του φορτώνεται ετσιθελικά, προσπαθεί να βρει την άκρη. Θα τη βρει φυσικά, αλλά για κείνον θα είναι αργά...

Αν δεν με απατά η μνήμη μου αυτό είναι το ενδέκατο βιβλίο του Καμιλλέρι με ήρωα τον Μονταλμπάνο που εκδίδεται στα ελληνικά. Παρόλο όμως που είμαι φαν και του συγγραφέα και του ήρωα, αυτό συγκριτικά με τα άλλα, ειδικά τα πρώτα, μου φάνηκε πιο αδύναμο, με πιο χαλαρή δράση, με ευρήματα και ατάκες που επαναλαμβάνονται. Σαν να έχει κουραστεί ο συγγραφέας. Η μήπως κουράστηκα εγώ;

Η ερμηνευτική του φόνου

Του Jed Rubenfeld. Μετάφραση Χριστιάννα Σακελλαροπούλου. Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη. 2007.

Τι είναι το οιδιπόδειο σύμπλεγμα; Ε, καλά τώρα. Αυτό το ξέρουν και τα μωρά. Είναι η ενδόμυχη, καλά κρυμμένη και ωστόσο πανταχού παρούσα επιθυμία του γιου να συνευρεθεί με την μητέρα του, εξουδετερώνοντας τον πατέρα του, τον οποίο ζηλεύει θανάσιμα.

Τι σημαίνει το πιο πολυσυζητημένο δίλημμα στη λογοτεχνία, η σπαρακτική απορία του Άμλετ: "να είναι κανείς ή να μην είναι;". Ε, καλά τώρα. Αυτό το ξέρουν και τα μωρά. Σημαίνει "να ζει κανείς ή να μη ζει;".

Γιατί είστε σίγουρος ότι οι απαντήσεις που δώσατε είναι οι σωστές;

Διαβάστε αυτό το βιβλίο και θα δείτε μια άλλη προσέγγιση του θέματος.

Στο πρώτο ερώτημα, θα διαπιστώσετε ότι το οιδιπόδειο είναι το ακριβώς αντίστροφο πράγμα από το γενικώς πιστευόμενο: η ζήλια του πατέρα προς τον γιο, ο οποίος με το που έσκασε μύτη στον κόσμο του πήρε τη γυναίκα του και μονοπωλεί το ενδιαφέρον της με αγκαλιές, κανακέματα, θηλασμό κτλ. κτλ.

Για το δεύτερο, θα παρακολουθήσετε διάφορες εκδοχές όπως: Να δείχνει κανείς προς τα έξω τον πραγματικό εαυτό του ή να παριστάνει κάτι άλλο, να φαίνεται αλλιώτικος απ΄αυτό που είναι δηλαδή; Να κάθεται κανείς στ΄αυγά του και να υπομένει τη μοίρα του ή να αναλάβει δράση, ακόμα και αν αυτή ισοδυναμεί με το θάνατό του;

Μα καλά ψυχολογία θα διαβάσουμε τώρα; Με λογοτεχνία θα ασχοληθούμε; εσείς μας λέτε πως το βιβλίο είναι αστυνομικό. Μην ανησυχείτε κυρίες και κύριοι αναγνώστες. Δεν σας εξαπατήσαμε. Αστυνομικό θα διαβάσετε. Και μάλιστα αστυνομικό εποχής.

Θα μεταφερθείτε στην Νέα Υόρκη του 1909. Νέες ανακαλύψεις, νέες κατασκευές, καινούριες εφευρέσεις έρχονται με γοργούς ρυθμούς στο φως . Αυτοκινούμενα αμάξια, τηλέφωνα, πανύψηλα κτήρια από χάλυβα κάνουν την εμφάνισή τους και αλλάζουν ραγδαία το περιβάλλον και τη ζωή των ανθρώπων. Ένα ασύλληπτο μέχρι τότε έργο, η γιγάντια γέφυρα του Μανχάταν υψώνεται πάνω στα υποβρύχια θεμέλια της, και όπου νάναι θα ολοκληρωθεί. Η ατμόσφαιρα των αρχών του 20ου αι. δοσμένη αριστοτεχνικά, σε κάνει να νομίζεις ότι παρακολουθείς τον κόσμο αυτόν από τα μέσα, όχι σαν παρατηρητής που σου τα διηγούνται.

Ο πιο διάσημος γιατρός στην Ευρώπη, ο Ζίγκμουντ Φρόιντ, καταπλέει στην πόλη για μια σειρά διαλέξεων με θέμα, τι άλλο, τη ψυχανάλυση και τη θεωρία του για το οιδιπόδειο σύμπλεγμα. Όμως θα βρεθεί σε μια κοινωνία που παρά το δυναμισμό που τη διακρίνει, φαίνεται να αποσυντίθεται: παράξενα σεξουαλικά βίτσια θεωρούνται συνηθισμένα στις τάξεις των πλουσίων και ισχυρών. Κάποιος, διεγείρεται δένοντας νεαρές υπάρξεις από το ταβάνι και μαστιγώνοντάς τες αλύπητα. Κάποιος, επιθυμώντας τη μικρή κόρη του φίλου του, του ρίχνει τη γυναίκα του σαν σεξουαλικό δόλωμα και όταν το ψάρι τσιμπάει, του γίνεται σαφές ότι για να πάρει, πρέπει να δώσει και αυτός.

Και όμως, δε θα το πιστέψετε: Η κοινωνία αυτή δεν θα δεχτεί τις ιδέες του Φρόιντ για το σεξουαλικό υπόβαθρο των επιθυμιών και ενεργειών μας, θεωρώντας ότι θα κλονίσουν τα θεμέλιά της ηθικής της!!!!!!!!!

Και ο φόνος; που είναι ο φόνος; γίνεται αστυνομικό μυθιστόρημα χωρίς ένα τουλάχιστον προς εξιχνίαση φόνο;

Μην ανησυχείτε είπαμε. Θα έχετε τον φόνο σας, αλλά θα σας κλέψουν στην πορεία το πτώμα μέσα από το νεκροτομείο. Θα πρέπει να το αναζητήσετε, και αυτό και τον δολοφόνο μαζί με τον γιατρό Στράτχαμ Γιάνγκερ, τον Επιθεωρητή Λίτλμορ και τον ιατροδικαστή Χούγκερ. Ο Φρόιντ στα μετόπισθεν, κάνει ότι μπορεί για να σας βοηθήσει με μέσο ....την ψυχανάλυση.