IMPERIUM

Του Ρόμπερτ Χάρις. Μετάφραση Φανή Πανταζή. Εκδόσεις Ψυχογιός. 2007.

Το βιβλίο αυτό κανονικά δεν έχει θέση στο παρόν ιστολόγιο, καθώς είναι ιστορικό, και όχι αστυνομικό μυθιστόρημα.

Αλλά μιας και μόλις τελείωσα την ανάγνωσή του, θεωρώ σκόπιμο να το αναφέρω, επειδή θα φανεί πολύ χρήσιμο στους θιασώτες της σειράς του Maddox. Όλα τα ιστορικά πρόσωπα με τα οποία συναναστρέφεται ο Δέκιος Καικίλιος Μέτελλος ο Νεότερος, βρίσκονται εδώ. Όλα τα τοπωνύμια μέσα και γύρω από τη Ρώμη, επίσης. Είναι ενδιαφέρον να τα δει όλα αυτά κανείς από μία άλλη οπτική γωνία.

Η δράση τοποθετείται στα χρόνια της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας και συγκεκριμένα την περίοδο της ανόδου του μεγάλου ρήτορα Κικέρωνα (79-66 π.Χ.). Αποτελεί, υποτίθεται, την βιογραφία του γραμμένη από τον δούλο του Τίρωνα που υπήρξε γραμματέας και φίλος του. Παρακολουθούμε την εξέλιξη της πολιτικής ζωής στη Ρώμη, τις διαπλοκές, τις ίντριγκες, τις συμμαχίες, και τις φιλίες που διαμορφώνονται μέσα στο πλαίσιο ιστορικών γεγονότων όπως είναι η κατάκτηση της Ισπανίας, η εξέγερση των δούλων και η καταστολή της, ο πειρατικός πόλεμος, η συνομωσία του Κατιλίνα κτλ. Εμφανίζεται ο Πομπήιος, ο Λούκουλλος, ο Κάτουλος, οι αδελφοί Μέτελλοι (οι θείοι του Δέκιου) και ο νεαρός Ιούλιος Καίσαρας. Θα ξαναδούμε την κακόφημη Συβούρα, τη γειτονιά του Δέκιου, και τις συμμορίες της. Ο αντίπαλος του Δέκιου και του φίλου του Μίλωνα, Κλώδιος ο Ωραίος (Πούλχερ εδώ) κάνει επίσης την τρομερή εμφάνισή του.

Το μυθιστόρημα είναι καλογραμένο, ευχάριστο, καθόλου κουραστικό, με αναφορές και στην σύγχρονη πολιτική ζωή με την ευρεία της έννοια.

Το συνιστώ ανεπιφύλακτα, ως παράλληλο του αστυνομικού ανάγνωσμα.

Έχω μόνο δύο παρατηρήσεις που αφορούν τη μετάφραση:

Το αξίωμα του tribunus έχει παλαιόθεν αποδοθεί και επικρατήσει στα ελληνικά ως "δήμαρχος". Έτσι το μαθαίναμε και στο σχολείο, όταν οι πιο γνωστοί μας δήμαρχοι ήταν ο Τιβέριος και Γάιος Γράκχος. Γιατί λοιπόν προτιμήθηκε το ανοίκειο "τριβούνος";

Ο όρος "ιππότης" που χρησιμοποιείται κατά κόρον, θέλοντας προφανώς να δηλώσει την τάξη των ιππέων, είναι κατά τη γνώμη μου άστοχος, καθώς είναι αναχρονιστικός. Το "ιππέας" είναι δόκιμος στα ελληνικά ιστορικός όρος για τη ρωμαϊκή περίοδο. Τη λέξη αυτή βέβαια την χρησιμοποιεί η μεταφράστρια για να δηλώσει τον καβαλλάρη. Για αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να είχε βάλει τη λέξη "έφιππος".

Επιστροφή από τη Λήθη

Του Λεωνίδα Χατζηνικολάου. Εκδόσεις Νέα Σύνορα Α. Α. Λιβάνη 1998.

Πάνε δέκα χρόνια που διάβασα το βιβλίο αυτό, και τις λεπτομέρειές του τις έχω ξεχάσει. Θέλω όμως να το συστήσω σαν ένα από τα καλύτερα του είδους (αλήθεια πώς ονομάζεται;) που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από τους Ιλλουμινάτι και τον Κώδικα Ντα Βίντσι.

Έχει επιπλέον και το προσόν ότι αναφέρεται στα καθ΄ημάς.

Η δράση διεξάγεται σε δύο επίπεδα: το ένα στην ελληνική πραγματικότητα του σήμερα, το άλλο στην εποχή του Τσιμισκή, τον 10 αιώνα δηλαδή. Οι πρωταγωνιστές του πρώτου επιπέδου είναι ο αρχιτέκτονας Νικήτας Παλαιολόγου και η αρχαιολόγος Αναστασία Ροζάκη.

Το μήλον της Έριδος είναι ένα παλιό χειρόγραφο που ανακάλυψε ο θείος του Νικήτα μοναχός Γρηγόριος στα έγκατα της Μονής Σινά. Το έγγραφο αυτό συντάχθηκε την εποχή του Τσιμισκή, και καταχωνιάστηκε πάραυτα. Αν γίνουν γνωστά αυτά που γράφει, θα ανατραπούν οι αξίες του κόσμου όλου. Θρησκείες θα καταποντιστούν, πιστοί θα προδοθούν, έθνη θα χάσουν την ταυτότητά τους, κοντολογίς θα έρθει το πάνω κάτω. Πρέπει λοιπόν ή όχι να κοινοποιηθεί; Αυτό έχετε τη δυνατότητα να το σκεφθείτε διαβάζοντας τις 600 τόσες σελίδες -αν προλάβετε δηλαδή να κάνετε κάποια σκέψη. Η αφήγηση θα σας συνεπάρει (εννοώ με αυτό ότι συνεπήρε εμένα) και δεν θα το αφήσετε από τα χἐρια σας προτού αποσπάσετε το μυστικό (εννοώ ότι είχα αφήσει τη δουλειά μου και διάβαζα μέχρι τελικής πτώσεως. Σκεφτόμουν μάλιστα μήπως αυτή κατά βάθος ήταν και η επιθυμία αυτής που μου το είχε δανείσει: να με ξεκάνει).

Ο λόγος που γράφω γιαυτό μετά από τόσο καιρό (και αφού πέρασε ένας χρόνος που το είχα στα υπόψη του ιστολογίου) είναι ότι μας έχει κατακλύσει τόση ανοησία με παρόμοια έργα, που πρέπει να ξεχωρίσουμε μερικά.

Ο κ. Χατζηνικολάου έκανε άριστη δουλειά. Τα ιστορικά στοιχεία του ήταν ακριβή τα αρχαιολογική δεδομένα επίσης. Η φαντασία του υπεισήλθε εκεί ακριβώς που έπρεπε να υπεισέλθει, αξιοποίησε αστικούς μύθους και μεσαιωνικούς θρύλους και έπαιξε με τους ανομολόγητους πόθους των Ελλήνων. Ένα μόνο έχω να του παρατηρήσω: δεν χρειάζονταν τόσες περιγραφές των ιδιωτικών στιγμών των ηρώων. Το έργο του έστεκε μια χαρά, ήταν περιττός αυτού του είδους ο κράχτης.

Το είδος αυτό των μυθιστορημάτων έχει κατηγορηθεί από αρκετούς, λόγω του ότι παραποιούν την ιστορική αλήθεια. Όντως, το κάνουν. Άλλωστε αυτή είναι η μαγεία τους, αλλά και η διαφορά τους από τα ιστορικά μυθιστορήματα: το ότι χρησιμοποιούν πραγματικές ιστορικές ψηφίδες ετερόκλητες όμως από χρονική και κάθε άλλη άποψη, τις ανακατεύουν καλά-καλά στην κάλπι, και μετά μας παραδίδουν το αποτέλεσμα.

Αν ο μαέστρος είναι καλός, θα ακούσουμε καλή μουσική. Αν όχι, θα θάψουμε το έργο του στο ιστολόγιό μας.

Το χειρόγραφο της Πράγας

Του Παναγιώτη Κονιδάρη. Εκδόσεις Α. Α. Λιβάνη, 2007.

Η μεγαλύτερη αρετή του βιβλίου αυτού είναι ο εξαιρετικά ευρηματικός τρόπος της πλοκής του. Η δράση εκτυλίσσεται σε δύο επίπεδα: το παρόν, που με φυσιολογικό ρυθμό προχωράει προς το μέλλον, και το παρελθόν που με άνισα άλματα μετατίθεται συνεχώς προς τα πίσω. Τα παρελθοντικά κεφάλαια αποκαλεί ο συγγραφέας "Ιντρεμέτζο Ι, ΙΙ, ΙΙΙ,....." και μας δίνει τη χρονολόγηση διεξαγωγής του επί μέρους ιστορικού συμβάντος. Το ενδιαφέρον λοιπόν είναι ότι καθώς εξελίσσεται η δράση στα κεφάλαια του παρόντος, προκύπτει κάθε φορά ένα νέο στοιχείο στην έρευνα, που αποτελεί τον εφαλτήρα για τη χρονολογία και τα πρόσωπα του επόμενου ιντερμέτζου.

Το συγγραφικό αυτό εύρημα το βρήκα γοητευτικό. Ομολογώ ότι αυτό ήταν που με συγκράτησε στην ανάγνωση και με ώθησε στην ολοκλήρωση του βιβλίου. Διότι, λυπάμαι που το λέω, οι αρετές του χαντακώνονται από τον ίδιο τον μύθο.

Το πόνημα αυτό είναι δυστυχώς ένα ακόμα μυστικιστικό με αστυνομική πλοκή βιβλίο, που ακολουθεί ευσυνείδητα το δρόμο που χάραξε ο Dan Brown και ακόμα νωρίτερα ο Umberto Ecco με το Εκκρεμές του Φουκώ. Παρελαύνει και εδώ όλο το γνωστό συνονθύλευμα Ναϊτών, Ροδόσταυρων, Ιωαννιτών, μάγων, αλχημιστών και δε συμμαζεύεται. Η απουσία του Βατικανού θα αποτελούσε ουσιώδη παράληψη. Το προσωπικό μου ρεπερτόριο εμπλουτίστηκε με μία καινούργια οργάνωση, τους Καρμπονάρους, που έχουν αναβιώσει παρακαλώ ζητώντας μερίδιο από την μυστικιστική πίττα. Από τη συνταγή δεν λείπει το απαραίτητο σεξ (με σεμνή ομολογώ περιγραφή των τεκταινομένων) και αρετές όπως η ισχυρή φιλία (ανδρική φυσικά). Τα κωδικοποιημένα μυνήματα και οι σκακιστικοί γρίφοι είναι απόηχοι των ανάλογων έργων που προηγήθηκαν. Εκτός και άν αυτό συμβαίνει επειδή όλα τα παρόμοια έργα ανακυκλώνουν τα ίδια σύμβολα.

Πέρα όμως από αυτό, ο μυστικός στόχος προς τον οποίον προσβλέπουν οι καλοί και οι κακοί του τότε και του τώρα, και τον οποίον προσπαθεί να ανακαλύψει ο Ορφέας, είναι κατά τη γνώμη μου ανίσχυρος, μη πειστικός. Η γλώσσα του Θεού;;;!!!! Η γλώσσα που μιλούσαν οι άνθρωποι πριν τη Βαβέλ;;; Δεν πείθει σαν αντικείμενο διεκδίκησης και όραμα τόσων και τόσων ανθρώπων σε βάθος χιλιετιών. Ακόμα και η κατάκτηση της Αθανασίας με μέσο το Σκάκι του Μογλάν έχει περισσότερες πιθανότητες πειθούς. Να φανταστείτε ότι ο γρίφος τον οποίον πρέπει να αποκωδικοποιήσει κανείς για να κερδίσει την εν λόγω Γνώση, παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέερον.

Ο συγγραφέας, φαρμακοποιός στο επάγγελμα, έχει καλή γλώσσα και διατύπωση και πάρα πολλές ιστορικές γνώσεις. Η ίδια η πλοκή είναι αριστοτεχνική και το τέλος απρόσμενο. Είμαι σίγουρη ότι τις αρετές του μπορεί να τις διοχετεύσει με μεγαλύτερη φειδώ σε ένα πιο προσπελάσιμο και περισσότερο πιθανό άνάγνωσμα.

Και κάτι ακόμα, που αφορά τα ονόματα των ηρώων. Γιατί, στο Θεό σας, κ. Κονιδάρη, ο πρωταγωνιστής θα έπρεπε να ονομάζεται Ορφέας Παλαιολόγος και ο θείος του Αλέξανδρος Παλαιολόγος; Χάθηκαν τα "φυσιολογικά" ονόματα; Ελλείψει έμπνευσης ο τηλεφωνικός κατάλογος αποτελεί πάντα απύθμενο πηγάδι άντλησης "κανονικών" βαφτιστικών και επιθέτων. Με τα βαρύγδουπα και ιστορικά φορτισμένα αυτά ονόματα το βιβλίο δείχνει να στερείται σοβαρότητας από το οπισθόφυλλο ακόμα. Και αυτή την ταλαίπωρη Τσέχα ήταν ανάγκη να την πείτε Σάρκα; ´Ακου Σάρκα!!!

Τέλος λίγα για την υπόθεση: Ο Ορφέας Παλαιολόγος, πρώην φαρμακοποιός και νυν βιβλιοδέτης, άρτι διαζευχθείς και ως εκ τούτου με κακή ψυχολογία, δέχεται τις λεκτικές περιποιήσεις του επιστήθιου φίλου του Άγγελου Καρούση. Το ίδιο βράδυ ανακαλύπτεται δολοφονημένος ο θείος του με αποκρουστικό τρόπο που παραπέμπει σε κάποια αρρωστημένη τελετουργία. Παρόμοιο θάνατο βρίσκουν και οι φίλοι του από την παρέα των φοιτητικών του χρόνων. Ο Ορφέας, χωρίς να του το ζητήσει κανείς, ψάχνει να βρει την αιτία και τον φονιά, σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και της Ευρώπης καθοδηγούμενος από την ιστορική έρευνα, την συμπαράσταση φίλων και ευκαιριακών γνωστών, κυρίως όμως από την εξυπνάδα του. Αμφιβάλλετε ότι θα τα καταφέρει;

Περισσότερες πληροφορίες και σχόλια στο ιστολόγιο του συγγραφέα το οποίο μπορείτε να επισκεφθείτε κάνοντας κλικ εδώ.

Σατουρνάλια

Της D. Comastri Motanari. Μετάφραση Άννα Τσέα. Εκδόσεις Άγρα 2007.

Το βιβλίο έχει ενδιαφέρουσα πλοκή και διαβάζεται ευχάριστα. Τα ιστορικά στοιχεία που δίνει είναι ακριβή. Θα μπορούσε να είναι καλό, εάν δεν του έλειπε ένα βασικό στοιχείο: η πρωτοτυπία.

Από τη στιγμή που υπάρχει ο Δέκιος Καικίλιος Μέτελλος ο Νεότερος του Maddox, ο οποίος εκατό περίπου χρόνια νωρίτερα πραγματοποίησε με επιτυχία αντίστοιχες έρευνες, το βιβλίο τούτο ωχριά. Η συγγραφέας αποκλείεται να μην είχε υπόψη της τον συμαθέστατο αυτόν ήρωα. Γιατί λοιπόν δημιούργησε έναν όμοιο χαρακτήρα, με όμοια δράση, στην ίδια πόλη; Δεν το βρήκε λίγο βαρετό;

Όταν το διάβαζα είχα την ενοχλητική αίσθηση του "κάπου το ξέρω". ´Ολα τα επιμέρους χαρακτηριστικά παρουσιάζουν αντιστοιχίες: Ο συγκλητικός που αδιαφορεί για το αξίωμά του και ψοφάει να διεξάγει αστυνομικού τύπου έρευνες, ο παραδόπιστος και παμπόνηρος Έλληνας δούλος που βοηθάει στην εξιχνίαση των εγκλημάτων, η γυναικεία παρουσία που χώνει τη μύτη της παντού με φαινομενικά καταστροφικά, αλλά σωτήρια στην έκβασή τους αποτελέσματα, η κακόφημη γειτονιά με τις συμμορίες της (αντί για Συβούρα που τη συνηθίσαμε, εδώ έχει αποδοθεί ως Σοβώρα). Σαν να έχουμε δηλαδή χαρακτήρες της Νέας Κωμωδίας που είναι αναμενόμενο να εμφανίζονται σε κάθε επεισόδιο. Το αποκορύφωμα της αντιγραφής όμως είναι η πολυκατοικία που γκρεμίζεται λόγω της κακής κατασκευής της από την πλεονεξία των εργολάβων που χρησιμοποίησαν τα χείριστα των υλικών και της εγκληματικής αμέλειας των αρχών που δεν επιλαμβάνονται του θέματος. Ακόμα και το δολοφονικό χέρι που βοήθησε πριονίζοντας ένα κεντρικό δοκάρι, και αυτό χρησιμοποιήθηκε.

Είναι το δεύτερο βιβλίο της σειράς (αριθμεί δώδεκα) που κυκλοφορεί στην Ελλάδα. Το πρώτο (Θάνατοι στην Πομπηία) μου είχε φανεί πιο δροσερό. Δεν είναι κακό να τα διαβάσει κανείς. Εγώ θα το κάνω, χωρίς να περιμένω φυσικά με ανυπομονησία το επόμενο, όπως συμβαίνει με τα βιβλία του Maddox.

Η διαφορά είναι η ίδια ακριβώς που παρατηρείται ανάμεσα στον Αδελφό Κάντφελ της Έλις Πίτερς και στον Αδελφό Ρογήρο της Kate Sedley: το εμπνευσμένο πρωτότυπο και το λιγότερο ή περισσότερο επιτυχημένο αντίγραφό του.